“Rigoletto” – książęcy błazen działający na dworze Gonzagów

Na pewno znacie arię “La donna è mobile”. Pochodzi ona z jednej z głośniejszych oper skomponowanych przez Giuseppe Verdiego, a mianowicie z “Rigoletto”. Tytułowy Rigoletto to książęcy błazen, odpowiednik polskiego Stańczyka, tyle że działający na dworze Gonzagów, a więc w Mantui. Tragedia może być pretekstem do zwiedzania miasta. Akcja toczy się bowiem w Pałacu Książęcym, w Domu Rigoletta (La Casa di Rigoletto), który znajduje się na Piazza Sordello, w dzielnicy San Leonardo, w twierdzy Sparafucile, mowa jest również o lago di Mezzo.

Skąd pomysł na libretto i dlaczego Mantua?

Giuseppe Verdi wspólnie z librecistą Francesco Maria Piave, zainspirowani dramatem Wiktora Hugo “Król się bawi”, postanowili napisać operę pt. “Klątwa”. Premiera miała odbyć się w 1850 w weneckim Gran Teatro La Fenice, jednak została zablokowana przez austriacką cenzurę, która opisała dzieło jako “odpychającą niemoralność “oraz “obsceniczna trywialność”.  Dlaczego? Bohaterami sztuki były kurtyzany, prostytutki, uwodziciele i najemni mordercy, a rozwój wypadków prowadził do próby zabójstwa króla. W ramach osiągniętego kompromisu przeniesiono historię z Paryża do Mantui, Sekwanę zastąpiło lago di Mezzo, król stał się księciem, a Triboulet przemienił się w Rigoletta. Zabieg okazał się prawdziwym sukcesem – wszystko wydawało się na tyle wiarygodne i znajome, że mantuańczycy adoptowali Rigoletta, a nawet znaleźli mu dom (La Casa di Rigoletto). O wyborze miejsca zdecydował współudział w tworzeniu nowego scenariusza Głównego Dyrektora Policji Luigiego Maratello, który zanim wspiął się na szczyty lombardzko-weneckiej administracji, przez długie lata służył w Mantui. Znał zatem dobrze miasto i jego okolice. Z drugiej zaś strony gdzie w Italii mógłby żyć nadworny błazen. jeśli nie na jednym z najznakomitszych dworów renesansowej Europy?

O czym traktuje opera?

“Rigoletto” wykłada “filozofię maski”, która jak żadne inne narzędzie daje możliwość stania się kimś innym, albo wręcz przeciwnie – bycia w końcu sobą. Ten kto potrafi się nią inteligentnie posługiwać, może odnieść nieocenione korzyści. Wcale nie wygrywa człowiek prawy i szlachetny, ale inteligentniejszy i bardziej przebiegły. Garbaty błazen, bezczelny i cyniczny libertyn, wielki uwodziciel bezgranicznie kochający swoją piękną córkę, ponosi porażkę, ponieważ równie arogancki i uwodzicielski książę Mantui okazał się być sprytniejszy.  Zachęcam do zobaczenia opery na żywo, a tymczasem zostawiam was z arią “La donna è mobile” w wykonaniu Luciano Pavarottiego.

“Rigoletto”

Opera w trzech aktach skomponowana przez Giuseppe Verdiego

Libretto: Francesco Maria Piave według dramatu Wiktora Hugo „Król się bawi”

Prapremiera światowa: 11.03.1851, Gran Teatro La Fenice, Wenecja

Premiera polska: 8.11.1853, Teatr Wielki, Warszawa

Inne posty opublikowane w ramach cyklu „Mantua włoska stolica kultury 2016”:

• Mantua: włoska stolica kultury 2016
• Tortelli alla zucca
• Sabbioneta
• Smaki Mantui
• Ród Gonzagów

***

Do zobaczenia Pod Słońcem Italii, także na na Facebooku oraz na Instagramie.