ORVIETO – MIASTO ZBUDOWANE NA SKALE WULKANICZNEJ
Witajcie w Orvieto! W tym niewielkim umbryjskim miasteczku wszystko jest cudowne – historia, sztuka, archeologia, natura, krajobraz, skała wulkaniczna, rzemiosło, lokalne potrawy, tradycja i w końcu najrozmaitsze wydarzenia kulturalne są na wyciągnięcie ręki. Będąc w Orvieto nie ograniczajcie się jedynie do zobaczenia najważniejszych zabytków, ale postarajcie się ulec czarowi tego niezwykłego miejsca. Dajcie się uwieść bogatemu życiu kulturalnemu i spokojnej codzienności, odkryjcie liczne warsztaty i sklepy z lokalnym rzemiosłem, sprzedające ceramikę, koronki i złoto, spróbujcie wyśmienitej kuchni, skosztujcie wspaniałego wina Orvieto DOC i wybierzcie się na wycieczkę po okolicy.
TROCHĘ HISTORII:
Orvieto leży na szczycie wzgórza, powstałego wskutek licznych erupcji wulkanicznych. Leżą one również u zarania pobliskiego jeziora Bolsena. Skalne wzniesienie musiało wywrzeć niemałe wrażenie na pierwszych plemionach Italików, szukających bezpiecznego schronienia. W IX w. p.n.e. osiedlili się tutaj przedstawiciele kultury willanowiańskiej, a następnie Etruskowie. Ci ostatni uczynili Orvieto, które rzecz jasna Orvieto jeszcze nie było, jednym z najważniejszych miast ichniejszej cywilizacji – Velzna, lub Volsinii jak nazywali je Rzymianie. Dzisiaj archeolodzy są niemal pewni, że to właśnie w Orvieto znajdywało się sanktuarium Voltumny (Fanum Voltumnae) mające ogromne znaczenie dla całego związku miast etruskich. Velzna została podbita i zniszczona przez Rzymian w 264 roku p.n.e, a jej mieszkańców przesiedlono nad jezioro Bolsena (Volsinii novi). Dopiero najazdy Gotów i Longobardów sprawiły, że ludzie ponownie zaczęli się osiedlać na trudno dostępnej skale wulkanicznej. Po upadku Cesarstwa Zachodniego w mieścinie zapanowali najpierw Goci, później Bizantyjczycy i Longobardowie, aż w końcu dostała się ona pod wpływy Państwa Kościelnego. Począwszy od 1137 roku Orvieto zaczęło być nazywane Urbs Vetus. W kolejnym wieku pełniło funkcję twierdzy gwelfów w środkowych Włoszech. Na ów okres przypadł ogromny rozwój demograficzny i urbanistyczny, którego kulminacją była budowa Duomo. Pod koniec XIII wieku miasto liczyło aż 27 ośrodków religijnych – swoją reprezentację miały tutaj wszystkie najważniejsze zakony. W XIV wieku osłabieniu uległa władza miejska, a ogromny odsetek mieszkańców zmarł w wyniku zarazy z 1348 roku. W roku 1354 Orvieto utraciło niepodległość na rzecz Państwa Kościelnego, pod rządami którego pozostało aż do 1860 roku. Władza papieska przyniosła względny pokój, zaś sztuka i architektura przeszły etap odrodzenia. Niedługo potem Orvieto znowu stało się niewielkim i spokojnym prowincjalnym miasteczkiem, którego ekonomia opierała się na rolnictwie. Począwszy od lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku zmiany i dobrobyt napędzają kultura i turystyka.
TRZEBA ZOBACZYĆ:
Duomo di Orvieto
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny to bez wątpienia najważniejszy zabytek w mieście i jeden z ważniejszych monumentów włoskiego gotyku. Kościół przez wieki był sławiony przez artystów, pisarzy i zwykłych śmiertelników. Prace budowlane rozpoczęto w 1290 roku, a ukończono cztery wieki później. Mury zewnętrzne wykonano z naprzemiennie ułożonych bloków trawertynu i bazaltu. Ozdobiona rozetą fasada jest bogata w rzeźby, polichromowane mozaiki i reliefy przedstawiające sceny biblijne. Całość nawiązuje do Duomo di Siena. Budowla była inspiracją dla europejskich katedr, dla architektury właściwej zakonom żebrzących i dla francuskiego gotyku. Brązowe drzwi fasady zostały zamontowane w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku i zastąpiły dawne, drewniane. Wewnątrz katedry znajduje się zabytkowa kaplica San Brizio ozdobiona freskami Fra’ Angelico i niektórymi dziełami Luki Signorellego, wykonanymi między 1447 rokiem, a początkiem XVI wieku. Warto zwrócić uwagę na imponujące przedstawienie Sądu Ostatecznego oraz na bizantyjską ikonę z wyobrażeniem Madonny San Brizio, która znajduje się na głównym ołtarzu.
Jak głosi legenda, katedra w Orvieto została wybudowana dla upamiętnienia cudu w Bolsenie z 1263 roku. Ludowa tradycja mówi, że pewien ksiądz wątpił w obecność ciała i krwi Chrystusa w hostii. Żeby umocnić swoją wiarę, udał się na pielgrzymkę do Rzymu. W drodze powrotnej zatrzymał się w Bolsenie, gdzie odprawił mszę św. W chwili przeistoczenia zobaczył skapujące z popękanej hostii krople krwi, które poplamiły lniane płótno. Wieści o cudzie szybko dotarły do Orvieto, w którym rezydował papież. Nakazał on sprowadzenie relikwii do miasta.
Museo dell’Opera del Duomo (MODO) przechowuje swoje arcydzieła w czterech różnych siedzibach: trzy znajdują się na Piazza del Duomo w Palazzi Papali, zaś ostatnia, nie mniej interesująca, w dawnym kościele Sant’Agostino.
Bilety wstępu:
- Duomo i kaplica San Brizio – 4 €
- Duomo, Skarbiec, kaplica San Brizio, Palazzi Papali, kościół San Agostino – 5 €
- Museo MODO (Palazzi Papali, kościół San Agostino) – 4 €
Pozzo di San Patrizio
Studnię zaprojektował w XVI w. Antonio da Sangallo il Giovane. Położona jest na jednym z krańców miasta, w miejscu, z którego można podziwiać widoki rozpościerające się na okoliczne wzgórza. Imponujące są jej rozmiary – 54 m głębokości i 13 m średnicy. Wrażenie robi podwójna rampa z 248 schodami, umożliwiająca bezkolizyjny ruch obustronny zwierząt dźwigających cysterny z wodą. 72 okna gwarantują natomiast niesamowitą grę świateł.
Bilet wstępu: 5 € cały i 3,5 € ulgowy
Orvieto sotterranea
Wulkaniczna skała, na której zbudowano współczesne Orvieto w ciągu ostatnich 3000 lat służyła za fundamenty dla rozmaitych budowli. Podziemne miasto skrywa 1200 grot, chodników, etruskich studni i średniowiecznych cystern. Poza tym znajdują się tam piece ceramiczne, prasy do oleju i piwnice.
Ciekawostki: w okresie świątecznym przy Via della Cava aranżowana jest bożonarodzeniowa szopka. Przy tej samej ulicy znajduje się Trattoria Sciarpa.
Bilet wstępu: 6 € cały i 5 € ulgowy; wycieczki 15 € i 10 €
Piazza i Palazzo del Popolo
Największy plac w mieście powstał między 1281 a 1284 rokiem. W Palazzo del Popolo rezydował przywódca ludu (capitano del popolo). Budowlę wzorowano na broletto, ale przy użyciu materiałów i dekoracji opracowanych na styl typowy dla miasta. Koniecznie wejdźcie na taras, z którego będziecie mogli podziwiać cały plac wraz z jego zabudową.
W każdy czwartek i sobotę rano na placu odbywa się targ.
ETRUSKOWIE W ORVIETO
Żeby poczuć sugestywny klimat etruskiej cywilizacji, poza Orvieto sotterranea, możecie zobaczyć:
Etruskie nekropole
Dwie nekropole etruskie: necropoli del Crocifisso del Tufo, której początki sięgają VI w. p.n.e. i która wraz z rozchodzącymi po planie ośmioboku uliczkami przypomina najprawdziwsze dzielnice mieszkaniowe, a także necropoli di Cannicella, na której znajdują się ruiny dużego sanktuarium.
Bilet wstępu: necropoli del Crocifisso del Tufo 3 € cały i 1,5 € ulgowy; necropoli di Cannicella – wstęp wolny
Campo della Fiera i Area archeologica di Porto Pagliano
Campo della Fiera, miejsce w którym znajdywało się sanktuarium Voltumny, można zwiedzać jedynie podczas kampanii wykopaliskowych – zasadniczo w lecie. Park archeologiczny Pagliano, położony w miejscowości Corbara, jest najważniejszym świadectwem rzymskiej obecności na terytorium Orvieto.
Museo Archeologico Nazionale i Palazzo e Museo Claudio Faina
Obydwa muzea obrazują codzienność oraz życie kulturalne jednego z najważniejszych miast etruskich.
Bilet wstępu: Museo Archeologico Nazionale 3 € cały i 1,5 € ulgowy; Museo Claudio Faina – 4,50 € cały, 3 € ulgowy
LOKALNE SMAKI:
Orvieto jest synonimem prawdziwego slow food. Planując wycieczkę do miasta, warto zasięgnąć informacji o ewentualnych wydarzeniach kulinarnych, a będąc już na miejscu nie szczędzić okazji do skosztowania lokalnych przysmaków. Zaliczają się do nich: wino (Orvieto DOC), svìnnere – aromatyzowane wino czerwone przygotowywane wg średniowiecznej receptury, oliwa z oliwek extravergine (DOP Colli Orvietani), trufle (białe i czarne, a w szczególności tartufo bianco pregiato), rośliny strączkowe i kasze (bób, fasola, ciecierzyca, soczewica i pszenica farro), mięsa i wędliny (wieprzowina, razza Chianina), sery (cacio fiore lub caciotta, formaggi con le noci – sery z dodatkiem orzechów włoskich, formaggio al tartufo, formaggio di fossa, formaggio ubriaco, pecorino umbro, pecorino dolce, pecorino in foglie di noci, scamorza bianca i scamorza affumicata), miód (m.in. kasztanowy, truflowy, z pomarańczą lub cytrusami, z owocami drzewa truskawkowego), pieczywo (chleb z pieca opalanego drewnem, lumachella – bułka drożdżowa z szynką, słoniną lub boczkiem, z serem pecorino i z oliwą, pizza di Pasqua con il formaggio) i ciastka (tozzetti – umbryjska odmiana cantucci, pappole i biscotti lessi all’anice – ciastka anyżkowe).
Polecaną przeze mnie knajpę znajdziesz TUTAJ.
WYDARZENIA:
Umbria Jazz Winter – grudzień
Festiwal Umbria Jazz Winter odbywa się w ostatnim tygodniu grudnia. Tegoroczna edycja zaplanowana jest na okres przypadający między 28.12 a 1.01.
Orvieto con Gusto – październik
Są to 4 dni października poświęcone w całości lokalnym smakom. W ramach festiwalu organizuje się wieczory tematyczne: Serate Golose, Orvieto a Tavola, A Spasso con Gusto, il Mercatino dei Sapori.
Festa del Corpus Domini – czerwiec
Święto obchodzone w Dzień Bożego Ciała. 150 mieszkanek Orvieto, ubranych w stroje z epoki, uczestniczy w pochodzie z kościoła San Giovanni do Duomo, gdzie biorą udział w Nieszporach. Po ceremonii udają się na Piazza del Popolo, na którym odbywają się średniowieczne tańce i śpiewy.
CARTA UNICA ORVIETO:
Carta Unica Orvieto to swoisty klucz, który otwiera niemal wszystkie drzwi w mieście. Kosztuje 20 € (17 € płacą studenci, grupy liczące co najmniej 15 osób oraz ci, którzy ukończyli 65 rok życia) i gwarantuje wstęp do Duomo, kaplicy San Brizio, Museo MODO, Museo Faina, Museo Archeologico Nazionale, Necropoli di Crocefisso del Tufo, Pozzo di San Patrizio, Orvieto sotterranea, Torre del Moro i Pozzo della Cava. Karta nie ma daty ważności, dlatego możecie z niej skorzystać zawsze, kiedy wrócicie do Orvieto.
Wypróbowane adresy kulinarne znajdziecie tutaj.
Ania
Korzystając z okazji, przypominam o moich mediach społecznościowych. Na Facebooku i na Instagramie@podsloncemitaliiblog jestem codziennie i zamieszczam jeszcze więcej ciekawostek, zdjęć i Włoch!
