Lubię pisać o Mediolanie. Miasto poznawałam stopniowo i to wcale nie była łatwa miłość. Kiedy tutaj przyjechałam we wrześniu 2010 roku, byłam na etapie ekscytacji, czegoś w stylu pamiętnego okrzyku “jesteśmy w Mediolanie!”. No dobrze, może to nie do końca moja stylistyka, co nie zmienia faktu, że byłam zachwycona. Później pojawiła się niechęć, bo trzeba było stawić czoła pierwszym trudnościom. Towarzyszyło jej przekonanie, że prawdziwie słoneczna Italia znajduje się na południu kraju. Na szczęście miałam przy sobie przyjaciół i rodowitych mediolańczyków, którzy nie tylko sprawili, że Mediolan polubiłam, ale także pokazali mi wiele sekretów i sprawili, że poczułam się jak u siebie. Jestem warszawianką z urodzenia, zaadoptowaną przez città di Milano i chociaż aktualnie mieszkam pod miastem, wracam tam przy każdej okazji.
W zeszłym roku prowadziłam na fanpage’u mojego bloga cykl #ciekawyMediolan. Pokazywałam ukryte zakamarki miasta i opisywałam rozmaite ciekawostki z nim związane. Dzisiaj zebrałam je w jeden artykuł, a ponieważ w międzyczasie odkryłam sporo nowych miejsc, za moment opublikuję część drugą. Moją opowieść zaczynam od serca miasta, czyli od Piazza Duomo.
EX ALBERGO DIURNO COBIANCHI
Przechadzając się po Piazza Duomo, pod portykami wzdłuż boku, przy którym stoi Galeria Wiktora Emanuela znajdują się eleganckie schody prowadzące do podziemi. W ubiegłym wieku mieścił się tam hotel dzienny.
Co to takiego? Na początku XX wieku mało kto posiadał w domu własną łazienkę. Poza tym każdy kto przyjeżdżał do miasta, mógł się w takim hotelu zrelaksować po trudach podróży – mógł wziąć kąpiel lub prysznic, mógł skorzystać z usług kosmetyczki i fryzjera. W hotelu dziennym znajdowała się przechowalnia bagażu, biuro podróży, pralnia, telefon, a nawet miejsce, gdzie można było posłuchać ulubionej muzyki. Albergo Diurno Cobianchi to była sieć hoteli obecna w niemal każdym większym włoskim mieście. O innym hotelu dziennym pisałam: TUTAJ.
Piazza Duomo, Mediolan
BAR CAMPARINO, czyli dobry adres na aperitif
Symbolem Mediolanu jest nie tylko Duomo i Fashion Week, ale także aperitivo i Campari. O historii Campari, o fabryce i muzeum Campari pisałam TUTAJ. Na mojej liście TOP 5 znajdzie się Il Camparino Milano. Lokal został otwarty w 1915 roku. Był wówczas miejscem jedynym w swoim rodzaju i zrewolucjonizował kulturę aperitvu. Dzięki specjalnej instalacji hydraulicznej suterena miała bezpośrednie połączenie z barem: przez rurę cały czas płynęła zimna woda sodowa, której używa się do przygotowania drinków z Campari, przede wszystkim do Camparisoda. Bar Camparino znajduje się w Galerii Wiktora Emanuela. To kolejny punkt na secesyjnej mapie miasta.Warto tutaj wpaść na drinka albo na pyszną kawę i briosza,tym bardziej że niedawno bar został porządnie odremontowany.
Piazza Duomo 21, Mediolan
LA SCROFA SEMILANUTA – mitologiczne zwierzę przypominające świnię, dawny symbol Mediolanu
Zgodnie z legendą Mediolan założył pewien celt imieniem Bellovesco, który przez Alpy dostał się na Nizinę Padańską. Bogini we śnie pokazała mu miejsce, w którym Bellovesco dostrzegł charakterystyczną maciorę z bardzo długą sierścią na przedzie (wł. scrofa semilanuta). Wtedy wódz celtycki postanowił wybudować tam osadę. Nazwał ją Mediolanum, bawiąc się grą słów “semilanuta” i “Medio-lanum”.
Na jednym z kapiteli Palzazzo della Ragione znajdującym się przy Piazza Mercanti, zaraz obok Duomo dostrzec można relief przedstawiający legendarne zwierzę. Dawny symbol miasta upamiętniono także na wewnętrznym dziedzińcu Palazzo Marino przy Piazza Scala.
Piazza dei Mercanti, Piazza Scala, Mediolan
“️KIOSK RUCHU” DOLCE&GABBANA
Każdy odwiedzający Mediolan najprawdopodobniej przejdzie koło “kiosku ruchu”, mieszczącego się przy Corso Venezia na wysokości Via della Spiga. Zawsze mnie intrygowało jak jest on zadbany i idealnie wpasowuje się w kontekst “Quadrilatero della moda”. Okazuje się, że właścicielami interesu są wielcy Domenico Dolce i Stefano Gabbana, którzy w okolicy mają kilka butików. Jeśli podczas wizyty w Mediolanie będziecie szukać modowych żurnali, zapamiętajcie ten adres!
Corso Venezia, Mediolan
DOLCE&GABBANA BAR MARTINI
To kolejne miejsce związane z moimi ulubionymi włoskimi stylistami. Nadszedł czas na bar, gdzie relaks idealnie współgra ze sztuką projektowania ekskluzywnych kreacji. W Barze Martini można wypić kawę, można coś tutaj przekąsić lub wybrać się na aperitif. Do klasyków należą “Martini Big” (najlepszej jakości hamburger) i koktajl Martini Dolce&Gabbana.
Lokal otwarto w 2003 roku. Jest on efektem współpracy dwóch brandów “made in Italy” – Martini i Dolce&Gabbana. Wystrój jest typowy dla D&G. Dominują kolor czarny i sycylijskie akcenty. Obok znajduje się ekskluzywna restauracja Martini Bistro.
Corso Venezia 15, Mediolan
WILLA INVERNIZZI I RÓŻOWE FLAMINGI W OGRODZIE
Mediolan jest niewielki i kompletnie nieprzewidywalny. W mieście mieszają się najrozmaitsze trendy, tutaj stare kontrastuje z nowym. Od czasów secesji awangardowi przedsiębiorcy masowo zlecali budowę w centrum miasta ekscentrycznych, fantazyjnych i dziwnych kamienic o przesadnych dekoracjach. Tym razem nie chodzi o architekturę, ale o to, co zastaniecie w ogrodzie jednej z eleganckich willi, znajdującej się zaraz obok Corso Venezia.
Willa Invernizzi należy do przedsiębiorcy produkującego serki Mio (rodzaj topionych serków, które zna i lubi każde włoskie dziecko). Postanowił on, że w jego ogrodzie będą rezydować różowe flamingi. Jak postanowił, tak zrobił. Egzotyczne zwierzęta można podziwiać przez cały rok. Wiosną przechadzają się między magnoliami, latem szukają orzeźwienia w pokaźnej sadzawce, zawsze cieszą oko przechodniów i ciekawych turystów.
Via Cappuccini 3, Mediolan
CA’ DELL’OREGGIA, czyli najstarszy domofon w Mediolanie
Taką piękną rzeźbę znajdziecie w Mediolanie zaraz obok willi, po której ogrodzie przechadzają się różowe flamingi. Ucho z brązu to nie tylko rzeźba, ale także najstarszy domofon w mieście i jeden z pierwszych na świecie. Jak działał? Odwiedzający przemawiał do ucha, które było połączone z portiernią.
Dzisiaj domofon już nie funkcjonuje, za to obrasta, w co raz to nowe legendy. Podobno, jeśli podejdziecie do niego i dyskretnie wyszepczecie życzenie, na pewno się ono ziści.
Via Serbelloni 10, Mediolan
PONTE DELLE SIRENETTE
Na tyłach Castello Sforzesco znajduje się rozległy i najbardziej znany park w Mediolanie – Parco Sempione. Jest to doskonałe miejsce do chwili wytchnienia po długim zwiedzaniu miasta. Park powstał po zamknięciu Światowej Wystawy EXPO, odbywającej się w Mediolanie w 1906. Hale ekspozycyjne znajdowały się m.in. na jego terenie. Park kryje wiele niespodzianek, a wśród nich piękny Ponte delle Sirenette, czyli pierwszy metalowy most skonstruowany we Włoszech w 1842 roku. Pierwotnie znajdował się nad kanałem przy Via San Damiano, a po jego osuszeniu konstrukcję przeniesiono do miejskiego ogrodu.
Urocze to były czasy, kiedy mieszkałam dwa kroki od Parco Sempione i właśnie przez ten mostek zmierzałam w stronę Uniwerku.
Parco Sempione, Mediolan
ACQUARIO CIVICO DI MILANO
Budynek Akwarium stoi na terenie Parco Sempione i jest przepięknym przykładem mediolańskiej secesji. Owszem, w środku można oglądać rozmaite gatunki ryb, ale to właśnie fasada jest godna naszej uwagi.
W jakich okolicznościach wzniesiono Akwarium?
Wszyscy pamiętamy EXPO Milano 2015, jednak mało kto wie, że Mediolan, był już gospodarzem EXPO w 1906 roku. Wybudowano wówczas rozmaite pawilony przeznaczone specjalnie na tę okoliczność. Zlokalizowano je na obszarze dzisiejszych hali targowych w Centrum Wystawienniczym Fiera Milano oraz na tyłach Zamku Sforzów, tam, gdzie obecnie znajduje się Parco Sempione. Oba miejsca łączyła celowo skonstruowana kolejka, która prawie na całej długości (1350 m) poruszała się po drewnianym wiadukcie. Symbolem wystawy stał się plakat przedstawiający otwarcie tunelu górskiego w okolicach Przełęczy Sempione. Nowy pasaż umożliwił uruchomienie połączeń kolejowych między Mediolanem i Paryżem, a jako że zainaugurowano go 1906 roku, to później powstałemu parkowi nadano nazwę alpejskiego przesmyku. Głównym tematem okrzyknięto rozmaite zagadnienia związane z transportem i dynamiką. Dzisiaj jedyną pozostałością z tamtych odległych czasów jest budynek Akwarium (Acquario Civico di Milano), cudowny przykład mediolańskiego stylu liberty.
Viale G.Gadio 2, Mediolan
PECK, CZYLI KULTOWE DELIKATESY
Sklep założył w 1883 roku pochodzący z Pragi kupiec Franciszek Peck. Początkowo mieścił się przy Via Orefici. Sprzedawano w nim towary importowane głównie z Austro-Węgier. Mediolańczycy byli nieufni wobec nowego sklepu, szybko jednak przekonali się do niego. W pierwszych latach XX wieku Peck przeniósł się do aktualnej siedziby, czyli do secesyjnej kamienicy przy Via Spadari.
Peck to duma lombardzkiej gastronomii, wyrafinowane produkty spożywcze i najdoskonalsze wina. Na szczególną uwagę zasługują lody. Wybór smaków jest niewielki, za to ich jakość wyjątkowa. Niedaleko delikatesów znajduje się Bar Peck.
Via Spadari 9, Mediolan
LA VIGNA DI LEONARDO
Każdy wie, że w Mediolanie znajduje się Wieczernik. Nieliczni mają świadomość istnienia tzw. Winnicy Leonarda (wł. Vigna di Leonardo), która jest ukryta za murami kamienicy stojącej naprzeciwko wejścia do Wieczernika. Kiedy Leonardo da Vinci opuścił Florencję na rzecz Mediolanu, został ciepło przyjęty przez ród Sforzów. Ludovico il Moro zlecił mu namalowanie “Ostatniej Wieczerzy”, a kilka lat później w nagrodę za zasługi podarował winnicę. Prezent nie był przypadkowy, artysta bowiem pochodził z rodziny winiarzy i sam bardzo lubił wino. Można zatem wyobrazić sobie mistrza, kiedy po skończonej pracy przechadzał się po swojej winnicy.
Corso Magenta 65, Mediolan
L’ORTO BOTANICO DI BRERA
Niewielki ogród botaniczny znajduje się w samym sercu dzielnicy Brera. Nie jest łatwo do niego trafić, za to spacer lub odpoczynek w parku sprawia, że na moment znajdziecie się jakby poza Mediolanem. Wiosną i latem czuć tutaj rozmaite zapachy, jesienią można podziwiać ogniste kolory, zimowa mgła nadje miejscu tajemniczą aurę. Orto Botanico jest ulubionym miejscem relaksu studentów pobliskiej Accademia di Brera.
W parku rośnie ponad 300 różnych gatunków roślin, natomiast pośrodku stoją urocze osiemnastowieczne zbiorniki ozdobione nimfami. Są one dziełem architekta, który zaprojektował Pałac Królewski i przylegający do niego park w Monzy.
Via Brera 28 albo Via privata F.lli Gabba, Mediolan
LUINI, czyli kultowy street food
Do Luini chodzi się po to, żeby zjeść apulijskie panzerotti. Co to takiego? Smażone pierogi z ciasta drożdżowego nadziewane słonym, bądź słodkim farszem. Najbardziej typowe są te z mozzarellą i pomidorem, ale znajdziecie wiele innych wersji, nawet na słodko. Luini znajduje się na tyłach Piazza Duomo, zaraz obok Rinascente i legendarnego kina Odeon. Nie ma Mediolańczyka, który nie znałby tego miejsca. Przed piekarnią zawsze stoi długa kolejka, całe szczęście jest ona zarządzana przez sprawny personel. W lokalu obowiązuje zasada „na wynos”.
Piekarnię założyła w 1949 roku pani Giuseppina Luini, która z Apulii przeprowadziła się do Mediolanu. Początkowo trudniła się głównie zaopatrywaniem w swoje wypieki okolicznych hoteli i restauracji. Największym bestsellerem szybko okazał się panzerotto – dzięki niemu niewielka piekarnia przekształciła się w miejsce kultowe.
Via Santa Redegonda 16, Mediolan
LA CONCA DELL’INCORONATA, dzieło Leonarda
Niewiele znajdziecie w Mediolanie miejsc, w których można poczuć klimat dawnego miasta. Jednym z nich, wyrwanym z innej epoki, jest Via San Marco i pozostałości Naviglio Martesana. Przez dawny kanał nadal przerzucony jest kamienny mostek – jedyny jaki przetrwał w oryginalnym miejscu. W przeciwieństwie do innych kanałów biegnących przez Mediolan ten nie został nigdy zakryty, a drewniane zapory są projektem mistrza da Vinci i sięgają czasów, kiedy przebywał on na dworze książęcym. Nie wierzycie? Wystarczy wybrać się do Biblioteki Ambrosiana i porównać je z rysunkami znajdującymi się w Kodeksie Atlantyckim.
Via San Marco, Mediolan
MEDIOLAŃSKA SECESJA i najbardziej ukwiecona kamienica w mieście
Włoska secesja jest określana terminami Art Nouveau, stile floreale (kwiecisty styl) lub stile liberty. W Mediolanie nie brakuje secesyjnych perełek. Przełom XIX i XX wieku to czas, kiedy lokalni przedsiębiorcy zaczęli zbijać fortuny i tworzyć tzw. nową burżuazję. Właśnie w tamtym okresie Mediolan stał się ekonomiczną stolicą Italii. Awangardowi przedsiębiorcy, nastawieni w sposób lekceważący do tradycji, masowo zlecali budowę w centrum miasta ekscentrycznych, fantazyjnych i dziwnych kamienic o przesadnych dekoracjach. Nowy styl czerpał z baroku, neoklasycyzmu i modernizmu, dowolnie mieszając wszystkie trendy.
W okolicy Porta Venezia, Via Malpighi i Via Sirtori znajdują się secesyjne kamienice, a ta, którą widzicie na zdjęciu poniżej to absolutny majstersztyk. Kto by tam zamieszkał?
Via Malpighi 3, Mediolan
OSSUARIUM W KOŚCIELE SAN BERNARDINO ALLE OSSA
Przełom października i listopada to najlepszy moment, żeby opowiedzieć o najbardziej makabrycznym miejscu w Mediolanie, czyli o ossuarium przy średniowiecznym kościele San Bernardino alle Ossa.
W średniowieczu na miejscu dzisiejszego kościoła znajdował się cmentarz, na którym chowano zmarłych pacjentów pobliskiego szpitala (Ospedale del Brolo). Byli wśród nich bogaci i biedni, prawowici obywatele oraz przestępcy – jak wiadomo, śmierć nie wybiera. W XIII wieku nekropola okazała się zbyt mała, aby pomieścić kolejne kości, dlatego zdecydowano się gromadzić je w cmentarnej kaplicy. W 1430 budowlę przekazano bractwu Biczowników z Mediolanu, których patronem był św. Bernardyn ze Sieny. Stawiali oni na pierwszym miejscu surową pokutę (samobiczowanie) oraz kult zmarłych. Jeszcze w XV wieku na miejscu kaplicy wybudowali oni kościół. W międzyczasie ossuarium ciągle się powiększało i zyskiwało na popularności wśród ludu, właśnie dlatego pomyślano o nadaniu mu jakiejś wymowniejszej formy. W następstwie prac renowacyjnych, jakie miały miejsce w XVII oraz XVIII wieku, wybudowano ossuarium z prawdziwego zdarzenia zlokalizowane na prawo od przedsionka. Nisze wraz ze ścianami przekształcono w makabryczne obrazy wypełnione ludzkimi kośćmi oraz czaszkami. Wiele z nich formuje ogromne krzyże albo litery „M”, skrót od Maryi. Z ciemnym i bardzo wymownym wnętrzem kaplicy kontrastuje kolorowy fresk dekorujący sklepienie. Jest on dziełem weneckiego malarza Sebastiano Ricci, a przedstawia triumf dusz wstępujących do Raju.
Via Verziere 2 (wejście od strony Piazza Santo Stefano), Mediolan
IL VICOLO DEI LAVANDAI
Kolejna mediolańska perełka. Tym razem zabieram Was nad Naviglio Grande. Aż do lat pięćdziesiątych ubiegłego wieku mieszkanki miasta robiły w tym miejscu pranie. Mimo wszystko vicolo jest dedykowane mężczyznom (słówko “lavandai” oznacza praczy). Dlaczego? Bo wcześniej pranie robili mężczyźni. Ba, nawet mieli swoje stowarzyszenie i opiekuna w postaci św. Antoniego z Padwy. Zaułek został niedawno odrestaurowany. Obok znajduje się restauracja El Brellin, gdzie kiedyś mieściła się mydlarnia.
Naviglio Grande, Mediolan
PORCELANOWA FIGURKA KRÓLA AUGUSTA III SASA
W Muzeum Poldi Pezzoli, którego zbiory są efektem kolekcjonerskiej pasji Gian Giacoma Poldi Pezzoli i jego matki Rosy Trivulzio znajduje się porcelanowa figurka przedstawiająca elekcyjnego króla Augusta III Sasa. Wiem, że August III nie zalicza się do grona najwybitniejszych władców Polski, mimo wszystko przyjemnie jest popatrzeć na rodzimy akcent w zbiorach prawdziwego konesera sztuki. Muzeum powstało w 1881 roku, w rodzinnej kamienicy fundatorów. Gromadzi dzieła z zakresu malarstwa i rzeźbiarstwa, a także broń, szkło, zegary, porcelanę, zabytkowe meble, biżuterię i gobeliny. Zobaczycie tutaj płótna Perugina, Piera della Francesca, Sandra Botticelli, Antoniego Pollaiolo, Giovanniego Bellini, Michelangela Buonarroti, Filippa Lippi, Andrei Mantegna, Francesca Hayez, Giovanniego Battista Tiepolo, Canaletta i Lucasa Cranacha Starszego. Siedzibę Poldi Pezzoli dzieli tylko kilka kroków od La Scali.
Via Manzoni 12, Mediolan
MAGGIOLINA, mediolańskie UFO
Dzisiaj nogi zaprowadziły mnie w stronę domków UFO. Stoją one w północno-wschodniej części miasta, w dzielnicy Maggiolina. Powstały zaraz po wojnie, w 1946 roku. Kiedyś było ich 12, dzisiaj zostało 8. Obok znajdowały się inne domki, kształtem przypominające grzyby. Cała okolica pełna jest stylowych willi i była nazywana “dzielnicą dziennikarzy”.
Via Lepanto, Mediolan
BINARIO 21 – MIEJSCE PAMIĘCI
Zazwyczaj pierwszym miejscem jakie widzimy po przyjeździe do Mediolanu, jest monumentalny budynek Stazione Centrale. Mało kto wie, że w czasach II Wojny Światowej w jego podziemiach rozegrała się prawdziwa tragedia.
Peron 21 znajduje się w podziemiach i został wybudowany w celu sprawnego załadunku i transportu rozmaitych towarów. Najpierw, nie przeszkadzając pasażerom pociągów osobowych ładowano towary, a następnie specjalna dźwignia podnosiła wagony do poziomu dworca. Faszystowskie Włochy uznały Żydów za sztuki, które należało sprawnie i szybko przetransportować do obozów zagłady. W latach 1943-1944 właśnie stąd wyruszały haniebne pociągi. Więcej informacji na temat Binario 21 w linku: TUTAJ.
Piazza Edmond J. Safra 1 (via Ferrante Aporti 3), Mediolan
Alla prossima!
P.S. Jeśli spodobał Ci się ten wpis albo masz jakieś pytanie, zostaw pod tekstem komentarz. Pamiętaj też, że czekam na Ciebie na Facebooku oraz na Instagramie. Jestem tam codziennie i zamieszczam jeszcze więcej włoskich ciekawostek oraz zdjęć.
